"Lalya-Tulpan" (Bashqirdiston) - eng katta masjid va respublika ramzlaridan biri. Ufaning barcha mehmonlarini nafaqat kattaligi, balki g'ayrioddiy shakli va o'ziga xos ichki bezagi bilan ham hayratda qoldiradi, bu turdagi binolar uchun juda kam uchraydi.
"Lyalya-Tulpan" masjidi: hammasi qanday boshlangan
Ufa va butun Boshqirdistonning haqiqiy madaniy-ma'rifiy markaziga aylanishi mumkin bo'lgan katta masjid haqidagi orzu mahalliy aholi va respublika rahbariyati orasida 1980-yillarning o'rtalarida paydo bo'lgan. Boshqa har qanday loyihalarda bo'lgani kabi, boshqirdlar asosiy diniy binoning loyihasiga juda sinchkovlik bilan yondashdilar.
Tayyorlikning dastlabki bosqichidagi asosiy masalalardan biri kelajakdagi masjid uchun joy tanlash edi. Uzoq tortishuvlar va har xil bahs-munozaralardan so'ng, respublika rahbariyati Belaya daryosi qirg'og'idagi bog' hududidan juda ta'sirli yer ajratdi. Go'zal manzara eng chiroyli olmosni ta'kidlaydigan tashqi dizayn bo'lishi kerak edi.
V. Davletshinning gʻolib loyihasi
YoiqTanlovga ko‘plab loyihalar taqdim etilgan bo‘lib, mahalliy arxitektor V. Davletshin tomonidan taklif etilgan “Lyalya-lola” loyihasi g‘olib deb topildi. Bu gulning tanlangani tasodif emas edi. Gap shundaki, islomda lola Allohning ramzi bo'lib, ko'pincha uning nomi Xudoning ismi o'rniga ishlatiladi. Musulmonlar bu gulga juda hurmat bilan munosabatda bo'lishadi, shuning uchun deyarli barcha Boshqirdiston aholisi me'morning bu g'oyasini qattiq qo'llab-quvvatladilar.
Dastavval 1989 yilda Volga va Ural boʻyi xalqlari islom dinini qabul qilganligining 1100 yilligi keng miqyosda nishonlanganda masjid ochilishi rejalashtirilgan edi, biroq uni amalga oshirishning imkoni boʻlmadi. reja. Lyalya-Tulpan masjidi, uning yaratilish tarixi 1980-yillarning oxiri – 1990-yillarda mamlakatimizda sodir boʻlgan jarayonlarning oʻziga xos ramziga aylandi. yillardagi qulash va iqtisodiy vayronagarchilik qurilishni sekinlashtirdi, shuning uchun masjid 1998 yilda foydalanishga topshirildi.
"Lalya-Tulpan" - masjid-madrasa
Boshqirdistonning bosh masjidi nafaqat ibodat va namoz oʻqiladigan bino, balki respublikadagi eng yirik madrasalardan biridir. Madrasa yoshi kattaroq talabalar musulmon taʼlimotlari asoslarini oʻrganadigan diniy taʼlim muassasasidan boshqa narsa emas.
Bu kabi ilk muassasalar Shimoliy Afrikada 859-yilda paydo boʻlgan, Rossiyada esa imperiya davrida Qozon, Ufa va Buxoroda bir qancha madrasalar qurilgan. Bu taʼlim muassasalarining asosiy taʼlim yoʻnalishlari qatoriga islom tarixini oʻrganish, Qurʼon oʻqish va sharhlash,arab tili va shariatni tushunish.
Madrese "Lalya-Tulpan" pravoslav diniy seminariyasiga mos keladigan ta'lim muassasalari turini anglatadi. O'qishni tugatgandan so'ng, bitiruvchilar bo'lajak ruhoniylar tayyorlanadigan oliy o'quv yurtlariga kirish imkoniyatiga ega. Jami madrasa sinfxonalari yuz kishiga moʻljallangan.
Qo'riqchilar - minoralar
Lyalya-Tulpan masjidiga qaraganingizda birinchi navbatda uning minoralarining xuddi shu nomdagi gulga hayratlanarli oʻxshashligi koʻzga tashlanadi. Ma’lumki, har qanday masjidning me’moriy ko‘rinishida minoralar alohida o‘rin tutadi. Bir paytlar qo'riqchi minoralar endi butun tuzilishga o'zgacha ko'rinish beradi.
Lyalya-Tulpan masjidida asosiy binoning ikki tomonida ikkita ta'sirchan minora joylashgan. Agar binoning o'zi allaqachon gullagan gulga o'xshasa, har oqshom duolar o'qiladigan yon minoralar hali gullamagan kurtaklarga o'xshaydi.
Har bir minoraning balandligi 33 metrga etadi va ular shaharning deyarli istalgan joyidan koʻrinib turadi. Butun bino ayniqsa quyosh botganda, masjid botayotgan quyosh nurlarida eriydigandek go'zal ko'rinadi.
Masjidning tashqi xususiyatlari
Surati Boshqirdiston poytaxtining har qanday mehmoni uchun mazali taom bo'lgan Lyalya-Tulpan masjidi chinakam muhtasham bino. Ushbu tosh bino balandligi yigirma metrdan oshadi, 2500 kvadrat metr kvadratga asoslangan.metr. U kuchli temir-beton poydevorga asoslangan bo'lib, yerning bir necha metr chuqurligiga kiradi.
Tuzilishning barcha monumentalligiga qaramay, masjid uzoqdan havoda suzayotgandek nihoyatda yengil koʻrinadi. Bosh bino va minoralarning engil devorlari asta-sekin yorqin pushti cho'qqilarga aylanadi, go'yo erdan uzilib, yuqoriga shoshilishga harakat qiladi. Masjidga kirish uchinchi qavat darajasida joylashgan.
Masjidning birinchi va ikkinchi qavatlari: jiddiylik, tantanavorlik, ixchamlik
Masjidning birinchi va ikkinchi qavatlari koʻp sonli ziyoratchilarni ziyorat qilish uchun moʻljallanmagan. Bu yerda madrasa joylashgan bo'lib, unda keng yotoqxona, katta kutubxona va ovqatxona bor. Madrasa hududida bir vaqtning o‘zida 130 kishini sig‘dira oladigan majlislar zali ham mavjud.
Birinchi qavat turli xil xizmat xonalariga berilgan, madrasa tinglovchilari uchun sport va fitnes zallari, shuningdek, sauna va hammom mavjud.
Ikkinchi qavatda mehmonlar uchun qulay xonalar mavjud. Bundan tashqari, kelin va kuyov nikoh marosimini o'tkazadigan, tug'ilgan bolalarga esa ism qo'yish marosimini o'tkazadigan maxsus zal mavjud. Mahalliy muxtasibat ham shu zalda muntazam yig‘iladi. Barcha xonalar qat'iy uslubda yaratilgan, bunda barcha ob'ektlar o'ziga xos maqsadlarga ega.
"Lyalya-Tulpan" ibodatxonasi: arxitektura va rassomlik durdonasi
“Lalya-Tulpan” masjidi respublikadagi eng katta namozxonga ega. Shu bilan birga, zalning o'zida uch yuzgacha odam bo'lishi mumkin va hisobga olinadiayollar uchun moʻljallangan balkonlarda namozxonlar soni yarim ming kishigacha yetishi mumkin.
Zalning oʻzi koʻpchilik masjidlardagi kabi sharqona uslubda qurilgan. U gulli bezak deb ataladigan narsa bilan ajralib turadi, uning elementlari xonaning devorlarida ham, vitrajlarda ham mavjud. Ushbu bezak jannat daraxtlarining ramzi bo'lib, chuqur va samimiy ibodatlarni ilhomlantiradi.
Devorlarni qoplashda asosiy rolni serpantin va O'rta er dengizidan olib kelingan eng chiroyli marmar o'ynaydi. Zamin sharqona gilamlar bilan qoplangan, uning ostida siz keramik plitalarni topishingiz mumkin. Shiftda billur qandillar osilgan bo‘lib, bu zalga yanada ko‘rkamlik baxsh etadi.
Bugungi masjidlar faoliyati
“Lyalya-Tulpan” masjidi oʻz faoliyatining boshidanoq faqat diniy bino roli bilan cheklanib qolmagan. Hozirda u Boshqirdiston Respublikasining yetakchi madaniy-maʼrifiy markazi boʻlib, uning faoliyati bir vaqtning oʻzida bir necha yoʻnalishda amalga oshirilmoqda.
Birinchidan, bu, albatta, diniy marosimlarni o'tkazish. Musulmonlarning yirik bayramlarida masjid nafaqat respublika aholisi, balki Rossiyaning boshqa viloyatlaridan kelgan mehmonlar uchun ham ziyorat markaziga aylanadi.
Ikkinchidan, tizimli ta'lim jarayoni mavjud. Yuqorida tilga olingan madrasadan tashqari, 2005 yilgacha masjidda Rossiya islom universiteti joylashgan boʻlib, uning oʻqituvchilari musulmon maktablari va madrasalari uchun oʻquv qoʻllanmalarini tuzishda katta mehnat qilganlar.
Uchinchidan, Lyalya-Tulpan ko'pincha turli konferentsiyalar, ko'rgazmalar, munozaralar va muhokamalar o'tkaziladigan platforma sifatida ishlaydi. Qulay va keng konferentsiya zali so'nggi o'n yilliklarda ko'plab madaniy va ilmiy tadbirlarga guvoh bo'ldi.
Nihoyat, toʻrtinchidan, masjidda koʻpincha oliy martabali siyosiy va diniy arboblarning uchrashuvlari va muzokaralari boʻlib turadi. Ushbu muassasaning atmosferasi, guvohlar va ushbu uchrashuvlar ishtirokchilarining fikriga ko'ra, konstruktiv suhbatlar va o'zaro manfaatli shartnomalar imzolanishiga yordam beradi.
